Digital Publications

Çerkes Feminist Bir Kadın Yazar Ulviye Nuriye Mevlan Civelek

Author: Gizem Ersoy
Genre: Makale / Proje Raporu
Publish Year: 2019

II. Meşrutiyet’in ilanı Osmanlı fikir hareketinde önemli bir mihenk taşıdır. Bu hareket neticesinde Osmanlı münevverleri ticari ve sosyal hayatta kendilerine yer edinmek için birtakım girişimlerde bulunmuşlardır. II. Meşrutiyet ile hız kazanan modernleşme süreci ile birlikte kadın kimliği yeniden tanımlanmaya çalışılmış, evlilik, kadın hakları, kadınların iş yaşamına dâhil olması ve eğitimi yeniden sorgulanmıştır. Çerkes Ulviye Mevlan Civelek, Hareket-i Nisvân olarak adlandırılan bu hareketin önemli aktörlerinden biridir. Klasik Osmanlı aile yapısının aksine kadın erkek eşitliğine önem veren bir ailede yetişmiş olmasını, ömrünün ilerleyen dönemlerinde kadınların söz sahibi olması için yaptığı çalışmalarla ilişkilendirebiliriz. Kurduğu "Kadınlar Dünyası" isimli dergi bu konudaki en somut çalışmasıdır. Bu çalışmada Osmanlı’nın son dönem tefekkürlerinden Ulviye Mevlan Civelek’in hayatını ve çalışmalarını tanıtabilmek amaçlanmıştır.

-  A  +

"(...) Ulviye Hanım gibi diasporanın ilk kuşağında yer alan Hayriye Melek Hunç, Seza Pooh gibi Çerkes Kadınları Teavün Cemiyeti’ni kuran Çerkes hanımları Ulviye Hanım’ın önderliğindeki kadın hareketine iştirak etmek yerine kendi benimsedikleri düşünceleri farklı mecralarda savunmuşlardır. Çerkes Teavün Cemiyeti’nin yayın organı Ğuaze gazetesi ve Çerkes Kadınları Teavün Cemiyeti’nin tek sayı olarak çıkardığı Diyane (Annemiz) isimli dergi bu mecralara örnek gösterilebilir. Bu sebeple dönemdeki Çerkes kadın hareketinin iki kutupluluğundan söz etmek mümkündür. Ayrıca dergi Kafkasya’ya da yayılmıştır. Kafkasya’dan Halitzade Cennet, Osmanlı Türkçesini iyi bilmediği için Kafkas diliyle yazdığı mektubunda, Kadınlar Dünyası’nın yayımlanmasından büyük memnuniyet duyduğunu, bu memnuniyeti Kafkasyalı hemşirelerinin de paylaştığını yazıyordu.

Bu dergide bazı Çerkes kadın yazarların yanı sıra Osmanlı tebaasından Müslim ve Gayrimüslim azınlık grupların üyesi kadın yazarlar da yazılarını yayınlamışlardı. Ulviye Hanım imtiyaz sahibi olduğu dergide yayınlanan yazılarında Çerkesliği ve Çerkes kimliğini ön plana çıkarmamıştır. Aksine bu dergi, Osmanlı’daki çoğulculuğun sesi olmuştur. (...)" (Sayfa 12 - 13)

Keywords: